Naturalne Planowanie Rodziny (NPR) polega na umiejętności obserwowania własnego organizmu,  notowania i interpretowania wszystkich zmian jakie zachodzą w przeciągu całego cyklu. Wszystko po to, by móc wyznaczyć dni płodne i niepłodne w kolejnych cyklach miesiączkowych, w zgodzie i poszanowaniu ludzkiej płodności.

Naturalne Metody Planowania Rodziny są przeznaczone dla małżonków, czyli dla kobiety i, co ważne, dla mężczyzny. Oboje małżonkowie w równym stopniu są odpowiedzialni za ich skuteczność i właściwe stosowanie. Dlatego od samego początku musimy zdawać sobie sprawę z płodności małżeńskiej, na którą składa się płodność kobiety i płodność mężczyzny. I choć te dwie rzeczywistości tak bardzo się od siebie różnią, stanowią doskonałą całość.

Mężczyzna jest płodny praktycznie przez całe swoje życie. Ten potencjał może się zmniejszać na skutek stylu życia, przebytych chorób, urazów. Bardzo duże znaczenie dla spadku prawidłowych parametrów nasienia ma zjawisko przegrzewanie jąder, które w dzisiejszych czasach ma bardzo szeroki zasięg.

Płodność każdej kobiety charakteryzuje się pewną cyklicznością. W każdym cyklu miesięcznym kobieta jest płodna tylko przez kilkanaście godzin. Tej cykliczności towarzyszą pewne zmiany zachodzące w organizmie kobiety, które może ona samodzielnie zaobserwować.

Jeżeli połączymy te dwie natury okaże się, że małżonkowie razem płodni są tylko kilka dni w ciągu jednego cyklu miesiączkowego. Małżonkowie, znając początek i koniec fazy płodnej mogą tę wiedzę odpowiednio wykorzystać. W sytuacji kiedy odkładają poczęcie dziecka powinni unikać współżycia w dni płodne, natomiast kiedy starają się o dziecko powinni w swoich staraniach skupić się przede wszystkim na dniach płodnych.

I tu  pomocą służą Naturalne Metody Planowania Rodziny, które powstawały w wielu ośrodkach badawczych na całym świecie i swą skuteczność opierają na najnowszej wiedzy z zakresu anatomii i fizjologii człowieka oraz wiedzy praktycznej. Obecnie mamy wiele metod zaliczanych do NPR, najbardziej znanymi są metody:

• wg Flynn (Anglia) – metoda podwójnego sprawdzenia;
• wg Rötzera (Austria) – metoda podwójnego sprawdzenia;
• wg Kippley (Ameryka) – metoda podwójnego sprawdzenia;
• wg Bilingsów (Anglia) – obserwacje śluzu;
• wg Kramarek ( Polska) – metoda objawowo – termiczna.
• Model Creighton- wystandaryzowana metoda obserwacji śluzu

Tzw. „kalendarzyk małżeński”, czyli metoda rytmu, jest obecnie metodą o znaczeniu jedynie historycznym. Był to model planowania rodziny lat trzydziestych ubiegłego wieku. Od tamtego czasu dokonano wielu odkryć naukowych w dziedzinie fizjologii płodności człowieka. Obecnie „kalendarzyk” zastąpiony został przez nowoczesne metody NPR i nie jest nauczany przez nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny.

Metody Naturalnego Planowania Rodziny mogą  stosować kobiety z cyklami regularnymi i  nieregularnymi, w stanach bezowulacyjnych, po poronieniu, porodzie, podczas karmienia piersią, po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej, w okresie menopauzy, czyli tak na prawdę  przez cały okres życia rozrodczego.

W sytuacji odkładania poczęcia dziecka skuteczność poprawnie stosowanych, nowoczesnych metod Naturalnego Planowania Rodziny jest równorzędna a nawet wyższa niż skuteczność hormonalnej pigułki antykoncepcyjnej. Za  skuteczność metod NPR odpowiedzialni są oboje małżonkowie. Dużo zależy również od motywacji małżonków, dobrej znajomości zasad obowiązujących w danej metodzie, rzetelnych obserwacji i poprawnego ich zapisywania. Stosowanie tych metod musi stać się częścią małżeńskiego życia. Małżonkowie powinni zdawać sobie sprawę z tego, że żadna metoda nie jest 100%. Ale stosując metody naturalne przy odkładaniu poczęcia dziecka mamy pewność, że nawet jeżeli dojdzie do poczęcia dziecko będzie przyjęte z miłością.

Prowadząc obserwacje zgodnie z zasadami Naturalnego Planowania Rodziny, kobieta może z dużą pewnością wyznaczyć dzień owulacji, a tym samym wyznaczyć termin pojawienia się kolejnej miesiączki, nawet jeśli jej cykle są nieregularne. Taka wiedza jest bardzo istotna dla małżonków starających się o poczęcie dziecka. Naturalne Planowanie Rodziny może być pomocne parom mającym trudności z poczęciem dziecka. Wiele małżeństw uchodzących dotąd za niepłodne, po nauczeniu się stosowania NPR doczekuje się upragnionego potomstwa. Wyznaczenie spodziewanego terminu porodu przy stosowaniu Naturalnego Planowania Rodziny jest precyzyjniejsze od powszechnie stosowanej w tym celu reguły Negelle’go, zwłaszcza u kobiet mających nieregularne cykle. Małżonkowie praktykujący NPR znają dzień, w którym poczęło się ich dziecko. Często nie musza rozbić testów ciążowych, oni po prostu wiedzą, że dziecko już jest. NMPR  mogą pomóc również w zapobieganiu poronieniom lub porodom przedwczesnym,

NMPR mają jeszcze aspekt prozdrowotny. Kobiety obserwujące cykliczne zmiany zachodzące w ich organizmach mogą szybciej stwierdzić wystąpienie niektórych nieprawidłowości wymagających wizyty u lekarza ginekologa. Dla lekarzy ginekologów prowadzenie obserwacji podstawowych wskaźników płodności może być bardzo pomocne we wczesnej diagnostyce chorób kobiecych i ocenie skuteczności wprowadzonego leczenia.

Metody Naturalnego Planowania Rodziny są bardzo łatwe do nauczenia. Nawet kobiety nie umiejące pisać i czytać są w stanie nauczyć się poprawnie rozpoznawać swoją płodność.

Metody Naturalnego Planowania Rodziny rekomendowane są przez Światową Organizację Zdrowia (World Health Organization). WHO zaleca promowanie NPR i włączenie nauczania go do wszystkich programów związanych ze zdrowiem i wychowaniem.